Үнэлгээ...

Өмч, хөрөнгө бүрийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж өгөөжийг нь хүртэж, бүтээмжийг нь нэмэгдүүлж чадсан улс орон хөгжиж, өөдлөн дээшилж байгааг Америк, Япон, Европын олон орны туршлагаас харж болно. Эдгээр оронд алга дарам газраас эхлээд, бүх барилга объектууд, машин тоног төхөөрөмжийн эд анги гэх мэт материаллаг эд юмс төдийгүй оюуны өмчийг хүртэл тоолж, хянаж, бүртгэж, үнэлж, тэдгээрийн дүн мэдээг данс, тайландаа тусгадаг.

Гэтэл манай улсын иргэд газар, хашаа, байшин барилга, байгалийн нөөц гэх мэт үл хөдлөх хөрөнгөө, мал амьтан, ургамал, санхүүгийн хэрэгсэл зэрэг  хөдлөх хөрөнгө, тэр ч бүү хэл оюуны өмч, бизнесийн нэр төр зэргийг бүрэн хэмжээгээр бүртгэж, үнэлж, эргэлтэд оруулж чадаж байна уу гэвэл ҮГҮЙ юм.  

Хөрөнгийн үнэлгээ гэж юу вэ?

Хөрөнгийн үнэлгээ бол санхүүгийн менежментийн чухал зүйл юм. Аливаа аж ахуйн үйл ажиллагаа ашигтай байхаас гадна түүнд ашиглаж буй хөрөнгийг зүй зохистой ашиглаж, урт хугацаанд үр өгөөжийг нь хүртэх чухал. Хөрөнгөө барьцаанд тавих, даатгуулах, даатгалын нөхөн төлбөр авах, хөрөнгө оруулалт хийх, худалдах, түрээслүүлэх, татвар төлөх гэх мэт олон тохиолдолд хөрөнгийн үнэлгээ хийлгэх шаардлага бий.

Үл хөдлөх хөрөнгийн онцлог    

Үл хөдлөх хөрөнгө нь бизнес, хөрөнгө оруулалтын эх сурвалж юм. Үл хөдлөх хөрөнгө нь бусад хөрөнгүүдээс үнэ цэнэ, ашигт байдлын хувьд томоохон онцлог, давуу талтай бөгөөд хүний амьдралын үндсэн хэрэгцээг хангаж хэвийн аж төрөх нөхцөлийг бүрдүүлдэг. Ашгийн болон ашгийн бус аливаа үйл ажиллагааны тогтвортой байдлыг үл хөдлөхгүйгээр төсөөлшгүй. Тиймээс үл хөдлөх хөрөнгийн ашигт байдал хамгийн өндөрт тооцогддог.  

Үл хөдлөх хөрөнгө нь ихэнхдээ газартай нэгдэл болдог. Үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээний хувьд тухайн улс орон, эдийн засаг, хот сууриний хөгжлийн чиглэл, дэд бүтэц зэргээс маш их хамаарна. Аливаа нэг орон сууцны хувьд авч үзэхэд түүний үнэлгээнд нөлөөлөхгүй зүйл гэж нэгээхэн ч үгүй. Хөрөнгийн байршил, давхар, хаалга, цэцэрлэг, сургууль, автобусны буудалдаа хэр ойр гэхчилэн бүх л зүйл нь үнэлгээ гаргахад жин дарна.

 Хууль, дүрэм, журам, стандартын дагуу тухайн хөрөнгийг үнэн зөв үнэлэхийн тулд заавал биеэр очиж хөрөнгийн байдлыг үзэж,танилцах шаардлагатай юм. 

Үл хөдлөх хөрөнгийг үнэлэх 

Өдөр тутмын нарийн утгаараа тухайн объектын зах зээлийн үнийг мэдэх нь түүнийг ашигтай борлуулах, худалдан авахад зайлшгүй шаардлагатай. Нөгөө талаар төрийн эрх баригчид, арилжааны байгууллагуудтай янз бүрийн харилцаа холбоо тогтоох, шүүх болон бусад шатны маргааныг шийдвэрлэхэд шаардлагатай байдаг. Гэтэл манай улсад үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлийн үнийг үнэлэх журам тийм ч тодорхой биш. 

Үл хөдлөх хөрөнгө худалдах

Үл хөдлөх хөрөнгийн гүйлгээнээс хол байгаа худалдагч нь объект зарахдаа алдахгүй байхыг хүсдэг хамгийн энгийн нөхцөл байдал.

Эд хөрөнгийн маргаан

Үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлийн үнэлгээний бие даасан үнэлгээ нь эд хөрөнгийн маргааныг шүүх шударгаар шийдвэрлэх үндэс суурь болдог юм. Таны орон сууц өнөөдөр зах зээл дээр хэр үнэ цэнэтэй болохыг үнэн зөвөөр төсөөлж, шүүгч өмнөх эхнэр, нөхөр, хүүхдүүдийн хооронд мөнгийг хуваарилах болно. Дэлхийн бусад оронд очсон өөр хамаатан садан нь гэрээслэл гаргаж амжаагүй бол өв залгамжлагчдын хооронд үүнтэй төстэй маргаан үүсдэг. Өв залгамжлагчид орон сууцны тооцоолсон өртөгт өөр өөр хандсанаас болж зөрчилдөөнийг эв зүйгээр шийдвэрлэх боломжгүй тохиолдолд үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлийн үнийг үнэлэх үйлчилгээг ашиглах нь зүйтэй.

Ипотекийн зээлд хамрагдах

Зарим банк зээлдэгчийн үгийг хүлээж авдаггүй бөгөөд худалдан авсан объектын үнийг баталгаажуулахын тулд үнэлгээчний дүгнэлтийг шаардаж, дүгнэлтэд тусгагдсан дүнг банк гаргадаг гэдгийг санаарай.

Банкнаас зээл авахад хөрөнгийн үнэлгээ хэрэгтэй юу?

Яаралтай их хэмжээний мөнгө хэрэгтэй байгаа ч банк барьцаа хөрөнгөгүйгээр ийм зээл өгөх боломжгүй. Ийм хүнд нөхцөлд та өөрийн эзэмшилж байгаа байр, газраа барьцаалах гарц бий. Банктай барьцааны гэрээ байгуулахын тулд тухайн объектын зах зээлийн үнийг баталгаажуулах шаардлагатай юм. 

Үнэлгээнд юу шаардлагатай вэ?

· Үнэлгээ хийлгэх албан хүсэлт

· Хувь хүн бол цахим үнэмлэх

· Аж ахуй нэгж бол улсын бүртгэлийн гэрчилгээ

· Хөрөнгийн гэрчилгээ, холбогдох баримт

· Үнэлгээ хийлгэх хөрөнгийн жагсаалт, бүртгэл

· Бусад материал

“Итгэл Эстимэйт” ХХК нь үнэлгээний чиглэлээр мэргэшсэн Монголын анхны компани юм. Тус компани үл хөдлөх эд хөрөнгийн үнэлгээ, даатгалын хохирлын үнэлгээ, бизнес үнэлгээ,төслийн гүйцэтгэлийн болон хэрэгжилтийн үнэлгээ, амь нас, эрүүл мэндэд учирсан хохирлын үнэлгээ, санхүүгийн тайлагналын зориулалттай үнэлгээ болон холбогдох зөвлөх үйлчилгээ үзүүлдэг.

Манай улс зах зээлийн нийгэмд шилжсэнтэй холбоотойгоор барилга байгууламж, газар гэх мэт үл хөдлөх хөрөнгийг эзэмшүүлэх, ашиглах эрхийг шилжүүлэх, түрээслэх зэрэг өмчлөх эрхийн асуудлууд бий болсон. Үүнтэй холбоотойгоор төр, аж ахуйн нэгж, олон нийтийн байгууллагууд иргэдийн өмч хөрөнгийг хараат бусаар үнэлж, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах зүй ёсны шаардлага үүссэн юм.

Уг шаардлагын улмаас

Монгол улсад анхны хөрөнгийн үнэлгээ компани 1999 онд “Эд Энд К” ХХК нэртэйгээр үүсгэн байгуулагдаж Сангийн Яамнаас Хөрөнгийн үнэлгээ хийх тусгай зөвшөөрөл авч, үл хөдлөх болон хөдлөх эд хөрөнгийн үнэлгээ хийж эхэлсэн нь одоогийн “Итгэл Эстимэйт” ХХК юм.

Салбартаа анхдагч, мэргэшсэн, чадварлаг хамт олонд үл хөдлөх болон хөдлөх эд хөрөнгийн үнэлгээгээ хийх ажлаа даатгаж, үр ашгийг нь хүртэхийг эрхэм танд энэ бичвэрээрээ зөвлөж байна. Таны ажилд амжилт хүсье.